Spina Calcaneï (hielspoor)

Een hielspoor, ook wel spina calcaneï genaamd, is een benige uitwas (spina) aan de onderzijde van het hielbeen (calcaneus). Dit uitsteeksel ontstaat als gevolg van een chronische peesplaatontsteking (fasciitis plantaris).

Op een röntgenfoto is in ongeveer 70% van de gevallen een hielspoor waarneembaar, er zit een haakje aan de onderzijde van het hielbeen. Dit haakje heeft zich gevormd op de plek waar de peesplaat op het hielbeen aanhecht.
Toch heeft 50% daarvan geen symptomen van een peesplaatontsteking.
De precieze relatie tussen een peesplaatontsteking en een hielspoor is nog niet wetenschappelijk aangetoond.

Vaak wordt bij hielpijn direct gedacht aan hielspoor, maar het kan ook een fasciitis plantaris zijn, een ontsteking en/of overbelasting van de peesplaat. 

Officieel wordt de diagnose van hielspoor gesteld als deze op een röntgenfoto zichtbaar is. Een röntgenfoto heeft voor de diagnose van hielspoor echter weinig toegevoegde waarde, omdat ook zonder een zichtbaar hielspoor, klachten aanwezig kunnen zijn en worden herkend.

Hielspoor zelf veroorzaakt normaal gesproken geen pijn. Er zijn veel mensen die met een hielspoor rondlopen en toch geen klachten hebben. 

Men krijgt pas last van hielspoor als het weefsel en het botvlies er omheen ontstoken raken.
Pijn ontstaat vaak bij en/of na belasting.
Een hielspoor kan resulteren in een fasciïtis plantaris, een overbelastings blessure, die veel voorkomt bij sporters.

De termen ‘hielspoor’ en ‘peesplaat ontsteking’ worden vaak onterecht door elkaar heen gebruikt. Er bestaat echter wel een relatie tussen deze twee aandoeningen. Een peesplaat ontsteking verwijst naar een ontsteking van de peesplaat aan de onderzijde van de voet.
De peesplaat van de voet bestaat uit dik, ligamenteus weefsel, dat zijn oorsprong heeft aan de onderzijde van de hiel. Deze loopt vanaf de hiel als een dikke streng richting de bal van de voet, waarna deze uitwaaiert in vijf aparte strengen, die aan de tenen aanhechten.
De functie van de peesplaat is het in stand houden van de voetboog en het zorgen voor schokabsorbtie. Het zorgt er voor dat tijdens het lopen, het lichaamsgewicht en de voorwaartse krachten, worden overgedragen van de hiel naar de tenen. De peesplaat krijgt dus dagelijks een hoop te verduren, met name tijdens sporten, waarbij de voorwaartse krachten kunnen oplopen tot enkele malen het lichaamsgewicht!

Vroeger dacht men dat een hielspoor de grootste veroorzaker van hielpijnklachten was. Toen werd bij hielpijnklachten een hielspoor operatief verwijderd.
Pas begin jaren zestig van de vorige eeuw werd ontdekt, dat lang niet iedereen met een hielspoor ook pijnklachten heeft, en dat bij hielpijn niet altijd sprake is van een hielspoor. Een hielspoor is dus niet altijd de directe oorzaak van hielpijn. Dit komt o.a. door het feit dat een hielspoor vaak diep in de plantaire fascie is genesteld.

Door een afwijkende stand van de voeten, maar ook door overbelasting van de voeten, kan veel spanning komen te staan op de bindweefselband (plantaire fascie) en het spierstelsel (musculatuur) van de voet.
Door die constante trekkracht (tractiekracht) kunnen kleine scheurtjes ontstaan op de plaats waar de spieren en het peesblad hechten aan het hielbeen. Bij de genezing van die voortdurende beschadigingen ontstaat botuitwas (hielspoor).

Er kan in de podotherapeutische praktijk een echo van de hiel worden gemaakt om andere aandoeningen van de voet uit te sluiten, of om juist een hielspoor te ontdekken.

De symptomen zijn vaak duidelijk aanwezig tijdens de eerste paar stappen van de dag, direct na het opstaan. Dit wordt startpijn genoemd en wordt veroorzaakt doordat de peesplaat in de nacht, of tijdens rust, verkort en bij belasting op rek komt. Na een aantal stappen verminderd de pijn vaak, als de peesplaat uitgerekt is. Aan het einde van de dag treedt de pijn vaak weer op, door de overbelasting van de verzwakte peesplaat, die overdag heeft plaatsgevonden.

• Overbelasting van de peesaanhechting aan het hielbeen
• Chronische peesplaatontsteking
• Druk van het hielspoor (de botuitwas) zelf
• Druk op een passerende zenuw
• Afbraak van weefsel
• Ontsteking van het weefsel en het botvlies

• Pijn bij en/of na belasting, vaak aan de voetzool (plantair) ter hoogte van het hielbeen
• Startpijn
• Warmte
• Roodheid
• Zwelling
• Functieverlies
• Standsafwijkingen van het hielbeen en de gehele voet

• Neem rust om de ontsteking onder controle te krijgen
• Verminder de activiteiten
• Verminder de intensiteit van sportactiviteiten 
• Ga zitten als u gewend bent te staan
• Doe de oefeningen die u van de podotherapeut/fysiotherapeut heeft meegekregen
• Koel met icepacks
• Draag de podotherapeutische inlegzolen dagelijks
• Pas het (sport)schoenadvies toe
• Neem eventueel ontstekingsremmers, zoals aspirine of ibuprofen, maar pas op dat u hierdoor, zonder dat u het merkt, de peesplaatontsteking te veel gaat belasten, omdat de pijn wordt onderdrukt

• De podotherapeut onderzoekt uw klachten
• Er vindt een analyse plaats van het looppatroon, de drukverdeling van de voet en de stand van de voeten
• Met palpatie wordt nagegaan of duidelijk sprake is van hielspoor
• Er kan een echo van de hiel worden gemaakt, om andere aandoeningen van de voet uit te sluiten, of om juist een hielspoor te ontdekken
• Bij functieonderzoek kan de buiging van het enkelgewricht naar boven, de dorsaalflexie, in het bovenste spronggewricht, pijnlijk zijn
• Podotherapeutische inlegzolen kunnen worden ingezet, die de druk op het hielbeen verminderen en de stand van het hielbeen corrigeren
• Ook een afwijkende voetstand kan daarmee worden gecorrigeerd
• De overbelasting wordt tevens gereduceerd en ook de bindweefselband wordt daarmee, tijdens het lopen,  goed ondersteund
• Eveneens kan taping worden toegepast, waardoor de pijn direct vermindert
• Massage kan verlichting geven 
• Een (sport)schoenadvies behoort tevens tot de mogelijkheden, met aandacht voor zoolmateriaal, ballijn, hakhoogte, stabiliteit bovenwerk, stevig contrefort, etcetera
• Oefeningen kunnen worden geadviseerd om de structuren rondom de hiel rust te geven, zodat deze de peesplaat minder op spanning brengen
• Simpele rekoefeningen kunnen snel verlichting geven
• Een nachtspalk adviseren om de peesplaat ‘s-nachts op spanning te houden, zodat er geen verkorting van vezels kan optreden, wat helpt om o.a. de startpijn, die ‘s-ochtends optreedt te verminderen. Het is een goede therapie in combinatie met het dragen van zolen.
• Een evaluatiemoment volgt 6 tot 10 weken na de definitieve therapie

• Het te verwachten resultaat is goed
• De patiënt is klachtenvrij bij dagelijks gebruik van corrigerende, drukreducerende podotherapeutische inlegzolen en/of verend schoeisel
  
• Bij een aantal mensen werken bovenstaande therapieën onvoldoende om klachtenvrij te worden, t.w. <5%
• Het is belangrijk om eerst, gedurende ten minste één jaar, de conservatieve therapieën te volgen (rekken, koelen, inlegzolen, ontstekingsremmers), voordat men overgaat op een injectie, shockwave of een eventuele operatie
• Houd er rekening mee dat een operatie complicaties met zich meebrengt!

• Een verwijzing naar een fysiotherapeut voor gerichte oefeningen kan nodig zijn
• Als de pijn blijft bestaan kan, bij de huisarts, voor injecties met corticosteroïden worden gekozen
• Deze injecties, ter hoogte van de aanhechting van de bindweefselband, ingebracht, werken ontstekingsremmend en remmen het afweersysteem
• Ook radiotherapie of bestraling kan helpen bij hielspoor, via de huisarts kunt u hiervoor eventueel worden doorverwezen, naar een radiologisch specialist in het ziekenhuis
• Een shockwave behandeling kan ook helpen de pijn te reduceren, waarbij met geluidsgolven, de bloedsomloop en de stofwisseling in het blessuregebied wordt gestimuleerd, waardoor de pijn afneemt
  Het is een methode die alleen wordt gebruikt als andere conservatieve behandelingen weinig resultaat geven.
  De shockwave therapie vernietigt verkalkingen en helpt chronische ontstekingen te genezen.
  De methode is echter niet bewezen en de resultaten verschillen.
• In uiterste gevallen kan worden overwogen om chirurgisch in te grijpen, hiervoor kunt u bij uw huisarts om een verwijzing vragen, tegenwoordig wordt dat echter niet veel meer gedaan