Oedeem

Oedeem is de aanwezigheid van vocht in het lichaam, op plaatsen waar vocht normaal niet of nauwelijks aanwezig is. Voorbeelden hiervan zijn de voeten, de enkels, een of beide benen, de buik of de longen. Vochtophoping kan ontstaan door verschillende onderliggende aandoeningen of afwijkingen, die vaak ook samen voorkomen. 

Oedeem kan vele oorzaken hebben.
Als de aderen in de benen het bloed niet goed afvoeren naar het hart, kan zich vocht ophopen in de voeten, de enkels en in de onderbenen.
Ook een verminderde pompfunctie van het hart (hartfalen), waardoor het bloed niet goed meer door het lichaam wordt gepompt, kan oedeem tot gevolg hebben.
Lever- en nieraandoeningen kunnen eveneens oedeem veroorzaken.
Bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar is de meest bekende oorzaak van oedeem spataders. Als gevolg van slecht werkende kleppen in de aders in de benen, verloopt de afvoer van het bloed, uit de onderste ledematen naar het hart, niet zoals dat zou moeten.
Oedeem kan ook het gevolg zijn van het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals sommige middelen tegen hoge bloeddruk.

Oedeem in de benen is niet moeilijk te herkennen:
Als u uw vinger enige tijd stevig in de huid drukt en dan weghaalt, ziet u een putje in het been.
Kortademigheid, vooral bij inspanning of bij plat liggen (‘s nachts), kan een teken van oedeem zijn in de longen.
Als u in enkele dagen tijd meer dan 1-2 kilo aankomt in gewicht, kan dat het gevolg zijn van oedeem. 

Afhankelijk van de oorzaak van oedeem is het verstandig minder zout te gebruiken. Zout houdt vocht vast en daardoor stijgt uw bloeddruk.
Het is ook belangrijk dat u voldoende beweegt. Dit stimuleert de doorbloeding en de spierfunctie (pompfunctie) in de benen, waardoor het vocht kan worden afgevoerd.
Als u last heeft van hartfalen is het verstandig uw gewicht dagelijks goed in de gaten te houden omdat u (plotseling) meer vocht kunt vasthouden.

Bij oedeem worden plasmiddelen voorgeschreven. Door plasmiddelen scheiden de nieren, via de urine, meer zout uit, dat vocht met zich meetrekt. Hierdoor slinkt het oedeem, dikke enkels en voeten verdwijnen. Er zijn verschillende soorten plasmiddelen, die op verschillende plaatsen in de nier werken. Uw arts kan beoordelen welke behandeling, eventueel met medicijnen, voor u zinvol is.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar het hoofdstuk ‘Oedeem uitgebreide uitleg’ in de Klachtenwijzer.

Klachten aan voet, enkel, knie, heup, of rug?

Maak direct een afspraak

Oorzaken

  • De aderen in de benen voeren het bloed niet goed af naar het hart
  • Een verminderde pompfunctie van het hart (hartfalen)
  • Leveraandoeningen
  • Nieraandoeningen
  • Overgewicht
  • Spataders
  • Sommige medicijnen tegen hoge bloeddruk
  • Alcohol
  • Teveel zout in het eten
  • Te weinig bewegen

Symptomen

  • Zwelling in een of beide benen, enkels en/of voeten
  • Als u uw vinger enige tijd stevig in de huid van uw been drukt en dan weghaalt, ziet u een putje in het been
  • Toename gewicht in korte tijd (vocht in longen of buik)
  • Meer dan 1-2 kilo aankomen in gewicht
  • Kortademigheid, bij inspanning of bij plat liggen ‘s nachts (longen)
  • Trombose geeft een opmerkelijke zwelling, in combinatie met een rode, glanzende gloed, die erg heet en pijnlijk is

Wat kunt u zelf doen?

  • Pas uw eetgewoonten aan, eet minder zout
  • Vermijd langdurig stilzitten
  • Ga meer bewegen
  • Probeer bij overgewicht af te vallen, eventueel met hulp van een diëtist 
  • Houd uw gewicht goed in de gaten
  • Stop met alcohol drinken
  • Stop met roken
  • Drink voldoende
  • Leg uw benen hoog als u zit
  • Draag steunkousen
  • Houd uw voeten schoon en laat uw nagels goed verzorgen
  • Draag geen kousen of sokken met knellende elastieke banden die de bloedstroom afsluiten
  • Onderbreek lange autoritten regelmatig en loop een eindje om
  • Sta regelmatig op en stap wat rond tijdens lange vlieg- of treinreizen

Wat kan de podotherapeut voor u doen?

  • De podotherapeut verwijst u door naar een huidtherapeut voor oedeemtherapie
  • Een schoenadvies kan worden gegeven voor schoeisel, dat nergens drukt, klemt of wrijving geeft, om infecties door wrijving te voorkomen
  • Oefeningen, om regelmatig, 15 keer na elkaar, afwisselend, op uw tenen en op uw hielen te gaan staan, kunnen worden meegegeven, om de spierpompfunctie van de kuiten te verbeteren

Algemeen huidtherapie

  • Er zijn diverse behandelmethoden die door de huidtherapeut kunnen worden ingezet bij oedeem
  • Meestal zullen de diverse behandelmethoden gelijktijdig worden ingezet
  • Met zwachtelen en/of steunkousen, wordt tegendruk aangebracht in het oedeemgebied, waardoor de vochtuittreding uit die weefsels afneemt en het oedeem in het aangedane gebied vermindert
  • Manuele therapie bereikt de diepere lagen van het weefsel
  • Taping kan worden ingezet om gedurende langere tijd de hoeveelheid vocht te reduceren, waarbij de elasticiteit van de huid en de beweging niet worden gehinderd
  • Een goed aangelegde tape wordt zelfs nauwelijks gevoeld en verhoogt de kwaliteit van leven

Wat kan de huidtherapeut voor u doen?

  • Manuele lymfedrainage
  • Oedeem- en fibrosegrepen
  • Ambulante compressietherapie (zwachtelen)
  • Fascie-technieken
  • Endermotherapie
  • Lymfetaping en fibrosetaping
  • Therapeutisch elastische kous (steunkous) en/of thoraxbandage

Wat kunt u verwachten?

  • Om het eindresultaat te behouden zal vrijwel altijd een steunkous worden ingezet
  • Ook veel, overigens gezonde, mensen hebben een merkbare opzwelling van de voeten, vooral als ze ouder zijn, overgewicht hebben, veel lopen of staan, spataders hebben of als het warm is
  • Dit is heel normaal en daarover hoeft u zich meestal geen zorgen te maken
  • Als de oorzaak van uw klachten kan worden aangepakt zal de zwelling verdwijnen, afhankelijk van onderliggende aandoeningen

Eventuele verwijzing naar andere zorgverleners en/of specialisten

  • Doorverwijzing naar de huidtherapeut voor oedeemtherapie
  • De huisarts kan diuretica (plaspillen) voorschrijven die verlichting bieden, maar dit helpt niet altijd
  • Als het alleen om cosmetische redenen gaat is dit – met het oog op bijwerkingen – ook sterk af te raden
  • Wanneer sprake is van trombose is het belangrijk zo snel mogelijk een arts te raadplegen
Afspraak maken?

Kom eens vrijblijvend langs