Fractuur / Fissuur
(botbreuk / scheurtje in bot)

Een Fractuur of botbreuk is een onderbreking van de normale samenhang van het botweefsel, een verwonding van het botweefsel. Het kan gaan om een scheur in het bot, maar ook om een bot dat is beschadigd, of volledig in stukken is verdeeld en verspreid, een zogenaamde verbrijzeling.

Een Fissuur is een scheurtje of een barstje in het bot.

De voet is een complex en ingewikkeld lichaamsdeel met verschillende structuren en functies en bestaat uit 33 gewrichten, die voor beweeglijkheid zorgen. Ieder gewricht is omkleed met een gewrichtskapsel dat is voorzien van gewrichtsbanden. Die 33 gewrichten vormen gezamenlijk de voet, t.w.: de tenen, de middenvoet en de achtervoet.
In de voet zitten dus veel botten, waarin een fractuur of fissuur kan ontstaan en dit komt dus ook vaak voor.

Bij een gebroken teen is er een breuk in een van de botjes of teenkootjes van de tenen. Een gebroken teen of teenfractuur, wordt meestal veroorzaakt door een trauma of letsel aan de voet of teen, bijvoorbeeld doordat er een zwaar voorwerp op de teen belandt, zoals een koelkast, tijdens het verplaatsen, of doordat de teen keihard ergens tegenaan stoot.
In alle gevallen is er sprake van pijn, ontstaat er een zwelling, door de bloeduitstorting bij de breuk en zijn normale bewegingen vaak niet meer mogelijk.

Niet alle botbreuken hebben een behandeling nodig met gips of een operatie.
Als de kleine teen is gebroken, kan lopen meestal nog wel.
Behandeling van een gebroken teen hangt af van de locatie en de ernst van de teenfractuur.
Een gebroken teen kan na verloop van tijd spontaan genezen. 

Bij een fractuur aan de tenen wordt tijdelijk rust aangeraden. Daarnaast wordt zo vroeg mogelijk gestart met oefeningen. Bewegen op geleide van pijn, dat wil zeggen, bewegen tot zover de pijn dat mogelijk maakt.
Kleine breuken zijn minder pijnlijk en hoeven misschien niet te worden behandeld.
Een fractuur of een fissuur kan ook in een van de middenvoetsbeentjes ontstaan.

Als de pijn ondraaglijk is, als u uw gewicht op uw voet zet, hebt u misschien een ernstige breuk. Ga in dit geval onmiddellijk naar de huisarts of eerste hulp. 

Bij een fractuur waarbij geen gips of chirurgie is toegepast, verloopt het genezingsproces in een aantal stappen die elkaar opvolgen. Direct na het ontstaan van de fractuur vormt zich een grote bloeduitstorting, een zogenaamd hematoom.
Na een paar dagen ontstaat zacht weefsel ofwel zachte callus, een zogenaamd granulatieweefsel, in het wondgebied.
Dit weefsel verandert in zacht bot, dat langzaamaan hard en benig wordt en zijn plek op de plaats van het fractuur inneemt.
Na genezing van het botfractuur blijft geen litteken over.
Bot is het enige weefsel in het lichaam dat in staat is te genezen zonder litteken.

Er zijn 3 soorten fracturen, t.w.:

• Traumatische fractuur:
  Deze ontstaat door een kracht van buitenaf; zoals (meestal) door ongevallen in het verkeer, op het werk, tijdens klussen of tijdens sport.
• Spontane fractuur:
  Deze ontstaat bij bot dat door ziekte is verzwakt. Een heel normale beweging kan de oorzaak zijn. Voorbeelden van ziektes waarbij het bot verzwakt is, zijn osteoporose (botontkalking), botkanker en bot-metastasen (bot-uitzaaiingen).
• Vermoeidheids fractuur (stressfractuur / marsfractuur):
  Door de steeds herhaalde beweging, tijdens lange wandelingen, ontstaat spanning in het bot, waardoor kleine scheurtjes in het bot ontstaan en dat leidt tot zwakte in het bot, waardoor het bot zelfs kan breken. Het lopen op een harde ondergrond met schoenen, die weinig schokken absorberen, vergroot de kans op het ontstaan van een marsfractuur.

• Aanhoudend erg veel pijn en tinteling
• Zwelling/bloeduitstorting bij de breuk
• Een opgezwollen teen
• Normaal bewegen is niet meer mogelijk
• Bewegen voelt vreemd en pijnlijk aan
• Verkleuringen van de huid in rood, geel, blauw of zwart
• Vervorming en/of een vreemde stand van de teen
• Steunen op de voet/teen doet ondraaglijk veel pijn
• Een krakend geluid net nadat het bot is gebroken
• Het gebroken bot kan ‘vrij’ bewegen
• Letsel aan de teennagel
• Huidbeschadiging met bloed (alleen bij een open fractuur)

• De meeste teenbreuken helen vanzelf, zonder dat daar een behandeling voor nodig is, maar in sommige gevallen moet u misschien toch naar de huisarts of naar de eerste hulp in het ziekenhuis
• Als het bot door de huid naar buiten steekt, is het zeker gebroken en moet u onmiddellijk de huisarts of de eerste hulp raadplegen
• Als de teen koud aanvoelt of tintelt, of blauw wordt door zuurstofgebrek, ga ook dan onmiddellijk naar de eerste hulp
• Als de teen eruitziet alsof deze in de verkeerde richting staat, of is misvormd, dan is het een ernstige breuk, ga dan onmiddellijk naar de huisarts of naar eerste hulp

• Vul een plastic zakje met ijsblokjes, wikkel deze in een theedoek en doe het op de bezeerde teen
• Doe dit om de 20 minuten, tot u naar de arts/eerste hulp kunt gaan
• IJs vermindert de zwelling en brengt de teen tot rust
• Houd de voet omhoog en probeer er niet op te lopen
• Laat het ijs niet langer dan 20 minuten op uw teen liggen, anders kan dit de huid beschadigen
• Een pijnstiller slikken, als ibuprofen of aspirine, kan helpen om de pijn te verzachten
• Doe de activiteit, die de blessure heeft veroorzaakt, in elk geval voorlopig niet meer, en vermijd ook andere dingen, waarbij er extra druk op de voet ontstaat
• Rustig wandelen, zwemmen en fietsen kan goed zijn, maar ga enkele weken niet rennen of sporten 
• Geef de voet zo veel mogelijk rust, als dit wordt voorgeschreven
• Houd de voet omhoog, als u zit, dat helpt tegen de zwelling

• De podotherapeut kan met tape de tenen fixeren
• Stabiliseren van de gebroken teen, door deze aan een of meer naastgelegen tenen te spalken
• Bandage toepassen om het gebroken gewricht te immobiliseren
• Een brug toepassen om de teen te ontlasten
• Adviseren welke (sport)schoenen voor u geschikt zijn

• Het herstel van een gebroken teen verloopt vaak goed
• Een proces van fractuur genezing duurt meestal 6 tot 8 weken
• Dit kan langer duren als het om een bot gaat dat een zwaar gewicht moet dragen
• Bij oudere mensen duurt dit proces meestal langer
• Bij kinderen genezen botten juist vaak sneller

• Als de pijn, verkleuring en zwelling meer dan een paar dagen aanhouden, moet u via de huisarts, een röntgenfoto laten maken, om zeker te weten of de teen al dan niet is gebroken
• Als u merkt dat lopen te pijnlijk is, ga ook dan naar de huisarts
• In veel gevallen zal de dokter vertellen dat u niet op uw teen mag staan en de tijd moet nemen het proces van genezing zijn werk te laten doen
• De arts zal u advies geven hoe u uw teen moet verzorgen
• In ernstige gevallen komt er een chirurg aan te pas, waarbij het bot met pinnen en schroeven op zijn plek wordt gehouden